Organ bağışı ve önemi nedir?
Organ bağışı nedir ve neden önemlidir? Organ bağışının tarihi nedir?
Türkiye’de tedavileri yalnızca organ ve doku nakliyle mümkün hastaların sayısı giderek artıyor. Bu
artışla birlikte organ ve doku naklinin önemi de artıyor. Bu konuda
birçok çalışma yürütülüyor, özellikle de bilinçlenme yönünde…
”Organ bağışı hayat kurtarır” sloganını hepimiz duyuyoruz. Peki organ bağışınedir, neden bu kadar önemlidir? İşte bu soruların cevabını tam anlamıyla öğrenmeliyiz ve ona göre kararlar almalıyız.
Organ bağışı nedir?
Organ bağışı,
kişinin hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten
sonra doku ve organlarınızın başka hastaların tedavisi için
kullanılmasına izin verilmesidir.Artık yaşarken de bazı organlar
bağışlanabilmektedir.
Yaşarken
yapılabilen organ bağışlarında böbrek ilk sıradadır. Vücudumuzda çift
böbrek bulunduğu için, bir tanesi bağışlandığında diğer böbrek işlevini
kaybetmez. Karaciğer de yaşarken bağışlanabilir. Yüksek oranda kendini
yenileme özelliği olan karaciğerin tamamı bağışlanamaz. Ancak
karaciğerden bir parça bağışlanabilir.
Organ
bağışını yaşarken yapmak isteyen kişilerin 18 yaşını doldurmuş olması
ve karar verebilecek yeterlilikte olması gerekmektedir. Bağış yapan
kişiye, yapılacak müdahalenin şekli, olası tehlikeleri, sağlığına şimdi
veya daha sonra gelebilecek olan zararlar konusunda
bilgilendirilmelidir. Bilgilendirmeyi yapan kişi bir doktor olmalı ve
başka bir doktorun da bulunduğu bir ortamda bu bilgilendirme
yapılmalıdır. Eğer bağış yapacak kişi tüm bilgilendirmelerden sonra da
bağışı yapmakta kararlıysa, organlarını yaşarken de bağışlayabilir.
Organ bağışıyapıldıktan
sonra sadece bir yoğun bakım ünitesinde beyin ölümü (tıbben yaşamın
sona ermesi) kararı alınması halinde organlar kullanılmaktadır.
Diğer ölüm hallerinde organlar alınmaz.Organ bağışıbazen
görmeyen bir insanın görmesini ya da hayatını diyaliz cihazına bağlı
olarak sürdüren bir böbrek hastasının hayata dönmesini sağlar.
Kimler bağışta bulunabilir?
1979
tarih ve 2238 sayılı yasa gereği organ bağışının yapılabilmesi için 18
yaş veya üstünde olup akli dengesi yerinde olan herkes sağlık
Müdürlüklerine, hastanelere, organ nakliyle ilgili dernek ve kuruluşlara
başvurarak, doku ve organ bağış belgesialabilir.
Organ bağışı yapıldığı mutlaka yakınlara da bildirilmelidir. Bunun nedeni; bir kişide beyin ölümü gerçekleştiğinde akrabalarının organ bağışıkonusunda karar vermelerinin istenmesidir.
Bağış
yapan kişi sonradan fikrini değiştirirse, bağış kartını yırtıp atması
ve bu karar değişikliğini aileye bildirmesi yeterlidir.
Hangi organlar bağışlanabilir?
Tıptaki gelişmelerin bugün geldiği noktada, insan vücudunun birçok organı nakil edilebilmektedir.
Bağış
yapılabilecek organlar düşünüldüğünde, sadece ölümden sonra
bağışlanabilecek organlarla, yaşarken de bağışlanabilir organlar
arasında bir ayrım yapmak gerekiyor.
Yaşarken
bağışlanabilir organlarda, yaşayan bir insan,diğer bir insana gerekli
olan organı veya hücreyi bağışlar. Bu organlar çift veya tabaka halinde
olan veya kendini yenileme özelliğine sahip olan organlardır. Örneğin;
böbrek, karaciğer ve yenilenebilir özelliğe sahip hücreler veya kan,
ilik ve üreme hücreleri gibi dokular.
Burada
bağış yapanın yaşından ziyade organın durumu çok önemlidir ama genelde
70 yaş üstündekilerin organları nadir durumlarda alınmaktadır.
Ölümden
sonra bağış kabul edilebilecek organlar ve dokular; pankreas, damar,
bağırsak, kulak kemikçikleri, deri, kalp, kalp kapakçıkları, gözün
saydam tabakası, kemik dokusu, kıkırdak dokusu, karaciğer, akciğer,
böbrek, kas ve beyin zarının bir kısmı.
Herkes
organ bağışında bulunmalı, yakınlarını bu konuda bilinçlendirmeli ve
ancak bu sayede ihtiyacı olduğunda organ bulabileceğini bilmelidir.
Birçok
hasta bağışlanmış bir organ için beklerken ölmektedir. Bağışlanmış bir
organ, başarılı bir nakilden sonra, gerçek bir yaşam armağanıdır.